Praca węchowa

Praca węchowa

Praca węchowa to bardzo ciekawy zakres działań z psem. Psi nos to niesamowite narzędzie do rozpoznawania zapachów. Wyjątkowo dobrze rozwinięty zmysł węchu umożliwia psom „widzenie” otoczenia w specyficzny sposób. Praca psiego nosa rozpoczyna się już po jego narodzinach. Szczenię rodzi się ślepe i głuche, a jedynym zmysłem pozwalającym mu na odnalezienie matki i pokarmu – czyli na przeżycie – jest właśnie zmysł węchu. Przez resztę życia pies poznaje otoczenie w pierwszej kolejności poprzez węch, a dopiero dodatkowo przez wzrok i słuch. Z każdym powiewem wiatru mokry nos psa otrzymuje masę informacji.

Jak działa psi nos?

Każde z nozdrzy psa pracuje niezależnie od drugiego, pozwalając na dokładną lokalizację źródła zapachu. Błona śluzowa nosa dzieli się na dwa obszary, dwie fałdy – jedna po prostu do oddychania, a druga ukierunkowana do wąchania, pełna wyspecjalizowanych komórek węchowych. Są ich setki milionów; dla porównania człowiek ma ich tylko 5 milionów. Człowiek wdycha i wydycha powietrze tymi samymi kanałami. Kiedy chce zagłębić się w jakiś zapach, potrzebuje kilkakrotnie wciągnąć powietrze i musi to robić długo i powoli, gdyż wydech usuwa większość molekułów zapachowych z nosa. Psy natomiast wydychają powietrze przez szczeliny z boku nosa. Specyficzna jego budowa wywołuje zawirowania powietrza, które wywołują jednokierunkowy jego przepływ i tym samym zapewniają ciągłość napływających informacji. Dzięki kilku wdechom psi nos może koncentrować wonie.

Imponująca budowa psiego nosa byłaby bezużyteczna bez narządu przetwarzającego napływające informacje. System węchowy zajmuje u psów dużo większy obszar w mózgu niż u ludzi. Pozwala im to rozróżniać i zapamiętywać olbrzymią ilość określonych zapachów, których stężenie jest 100 milionów razy mniejsze, niż to wyczuwalne dla człowieka. To tak, jakbyśmy byli w stanie wyczuć pojedyncze psiknięcie perfumami na drugim krańcu krytego stadionu i na dodatek rozróżnić wszystkie składniki! To porównanie powinno nam uzmysłowić, jak duża ilość informacji dociera do naszego psa w każdej sekundzie. Wszytko na ulicy – przechodzący ludzie, przejeżdżające auta, zawartość śmietników, każdy rodzaju drzewa, siedzące na nich ptaki, a nawet insekty – mają charakterystyczny zapach, który informuje psa o tym co to jest, gdzie to jest i w którą stronę się porusza. Hydranty, drzewa lub płoty – to tablice informacyjne mówiące o tym, kto tu był, co jadł, czy jest zdrowy i jak się czuł.

Zmysł węchu psa – ciekawostki

Kolejną niesamowitą zdolnością psiego nosa jest odczytywanie zapachów w czasie. Przeszłość dla psa nie jest kumulacją wspomnień, ale obrazem resztek molekułów zapachowych pozostawionych przez ludzi, zwierzęta lub przedmioty. Inaczej mówiąc, pies „widzi” nosem cząsteczki zapachowe wcześniejszych wydarzeń. Przyszłość też jest wyczuwalna w powietrzu, ostrzegając o tym, kto lub co nadchodzi, zanim go widać. Dlatego pies może ekscytować się na powrót swojego pana na długo przed jego faktycznym pojawieniem się w domu.

To jeszcze nie wszystko. Psy potrafią wyczuwać zapachy, o których istnieniu nie mamy pojęcia. Dzięki organowi nad podniebieniem (tzw. system olfaktoryczny lub lemieszowo-nosowy) pies odbiera hormony innych zwierząt i ludzi. W ten sposób dobiera potencjalnych partnerów lub wyczuwa wrogów. Dzięki temu organowi jest również w stanie rozróżnić stany emocjonalne ludzi, a nawet ciążę lub chorobę.

Praca węchowa, to wykorzystanie możliwości psiego nosa

Zrozumienie tego skomplikowanego mechanizmu, jakim jest praca węchowa, dało możliwość wykorzystania psiej umiejętności w wielu dziedzinach naszego życia. Przez to, że ludzie słyszą i czują tylko to, co tu i teraz, nauczyli się wykorzystywać tą cudowną psią umiejętność poznawania poprzez zapachy całej historii przedmiotu. Nauczyliśmy się czytać psie zachowania i szkolić je w taki sposób, by mogły podzielić się z nami tą historią. Od wieków psy służą swoim nosem w tropieniu zwierzyny. Po odpowiednim wyszkoleniu psy potrafią ostrzec o niewidocznym zagrożeniu. Psi nos jest wykorzystywany w służbach, takich jak wojsko lub policja, do wykrywania różnych substancji oraz w służbach ratowniczych do odnajdywania zaginionych osób. Psy można szkolić nawet do wykrywania określonych chorób lub sygnalizowania nadchodzącego ataku padaczki, dzięki czemu człowiek zdąży się położyć i uniknąć upadku.

W kynologii sportowej odbywają się zawody sprawdzające możliwości psiego nosa – między innymi na próbach pracy IPO organizowanych przez FCI (Międzynarodowa Federacja Kynologiczna), którą reprezentuje Związek Kynologiczny w Polsce. Praca węchowa, to jedna z trzech części egzaminu IPO, na której ocenie podlega dokładność podążania ścieżką osoby, która zostawiła tzw. „ślad” oraz zaznaczanie przez psa (w ustalony wcześniej sposób) pozostawionych na niej przedmiotów.

W naszej szkole również zgłębiamy tę część psich umiejętności. Uczymy właścicieli psów, w jaki sposób wykorzystać ten rodzaj aktywności psa i jego predyspozycje do codziennych zabaw, mających na celu jego rozwój. Można w ten sposób pracować nawet z kilkutygodniowym szczeniakiem. Jako właściciele psów często nie zdajemy sobie nawet sprawy, jak bardzo wyczerpujące jest dla psa węszenie. Jego mózg musi w tym czasie pracować na najwyższych obrotach i analizować masę informacji. Jest to więc wspaniały sposób na zmęczenie i wyciszenie nawet bardzo aktywnego psa. Zajmujemy się również zaawansowanym szkoleniem psów sportowych i służbowych. Więcej na ten temat dowiesz się z działów: Praca psa w obronie i Sporty kynologiczne oraz K9 Szkolenie psów służbowych.

 

 

Zobacz też: